พลอากาศเอกกำธน สินธวานนท์ นิสิตเก่าคณะวิศวฯ จุฬาฯ (วศ.2487) อดีตองคมนตรี … ปูชนียบุคคลแห่งวงการวิศวกรรมไทย

พลอากาศเอกกำธน สินธวานนท์ ถึงแก่อสัญกรรมด้วยอาการ ติดเชื้อในกระแสโลหิต สิริอายุ 93 ปี สร้างความอาลัยแก่ครอบครัว ญาติสนิท ผู้ที่ให้ความเคารพนับถือท่าน รวมถึงชาวอินทาเนียทุกคน

พลอากาศเอกกำธน สินธวานนท์ วศ.2487

ผมเข้าเรียนที่คณะวิศวฯ จุฬาฯ พ.ศ. 2487 เป็นช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 มหาวิทยาลัยประกาศหยุดการเรียนการสอน ก็ต้องไปเรียนในต่างจังหวัด ในตอนนั้นมีให้เลือกเรียน 2 คณะ คือคณะวิศวฯ กับวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นสาขาที่กำลังเป็นที่ต้องการ ผมเลือกเรียนวิศวฯ ตอนที่เข้าเรียนปี 1 ก็เรียนหนักพอสมควร ทั้งที่เราผ่านการเรียนที่โรงรียนเตรียมมาแล้ว ตอนสอบสัมภาษณ์ต้องสอบปากเปล่า ก็ถือว่ายาก แต่ก็ผ่านมาได้ รู้สึกดีใจมากที่ได้เป็นนิสิตวิศวฯ จุฬาฯ

ตอนเป็นปี 1 ก็มีพี่ ๆ คอยดูแลดี รุ่นพี่ก็ไม่ได้แสดงอำนาจอะไรกับเรา แต่จะให้ความเอ็นดู การที่ได้รับความรักความเอ็นดูจากรุ่นพี่ พอเราได้เป็นรุ่นพี่บ้างเราก็ให้ความเอ็นดูแก่น้อง ๆ ดูแลน้องให้ดี ไม่ได้ข่มเหงรังแกอะไร เราโตกว่าน้อง ๆ ก็ให้ความเคารพในฐานะเป็นพี่ ให้ความสำคัญเรื่อง Seniority ที่ว่าเด็กต้องเคารพผู้ใหญ่ซึ่งเป็นธรรมเนียมไทย… แม้แต่ภารโรงกวาดพื้น ถูห้อง แม่ค้าขายกล้วยแขก เราก็เรียกลุง เรียกป้า เหมือนเป็นญาติกันหมด…

เรียกว่าการเรียนยุคที่ผมเข้ามาไม่มีปัญหา ในระบบสังคมของเรา ปี 2 ก็ดูแลปี 1 แต่รุ่นพี่ปี 3 จะไม่ค่อยเข้ามายุ่งเพราะต้องตั้งใจเรียน ปี 4 ถือเป็นผู้ใหญ่ที่จะต้องเตรียมออกสู่สังคมแห่งการทำงาน ก็จะวางตัวเป็นผู้ใหญ่ คอยดูแลอยู่ห่าง ๆ

ตอนนั้นผมยอมรับว่าพอเข้าวิศวฯ ได้ก็เห่ออยู่พอสมควร เพราะใคร ๆ ก็บอกว่าวิศวฯ เรียนยาก ผมเองเป็นคนเรียนไม่เก่งเท่าไร เรียนแต่พอผ่าน เวลาที่เหลือก็เอาไปทำกิจกรรมอื่น ๆ ได้รู้จักสนิทสนม กับเพื่อนคณะอื่น ๆ อาจจะมีขัดแย้งกับคณะวิทยาศาสตร์บ้าง แต่ก็ไม่รุนแรงอะไร เป็นการหมั่นไส้กันของเด็กหนุ่ม ๆ ไม่มีอะไรที่เป็นเรื่องรุนแรง เพราะรู้จักกันหมดทั้งมหาวิทยาลัย …

ส่วนการซ้อมเชียร์ก็ต้องซ้อมเสียงดัง ๆ เพราะมีแต่ผู้ชาย ก็ถือเป็นเรื่องสนุกสนาน แต่ผู้ที่เราต้องรำลึกถึงบุญคุณก็คือ อาจารย์ที่สั่งสอนพวกเรา ม.ร.ว.สลับ ลดาวัลย์ ท่านเป็นอาจารย์ที่ค่อนข้างเข้มงวด คุณหลวงอนุศาสตร์ คุณพระเจริญวิศวกรรม และอาจารย์ท่านอื่น ๆ ก็ช่วยสั่งสอนให้เรามีความรู้ ให้เราเป็นผู้ใหญ่ ให้มีความรับผิดชอบ บางคนขี้เกียจเรียนก็จะแอบบังตาครูหนีไปเที่ยวบ้างก็มี แต่ท่านก็อดทนสั่งสอนพวกเรามา…

พอขึ้นปี 2 ได้เป็นรุ่นพี่ที่ต้องดูแลน้อง ๆ เฟรชชี่ ก็ให้ความเอ็นดู โอบอ้อมอารีน้องอย่างที่เราเคยได้รับ สอนเขาในทางที่ถูกที่ควร การรับน้องก็มีดื่มน้ำสปิริตบ้าง ในพิธีรับน้องพวกรุ่นพี่ ๆ จะแบกคุณพระเจริญฯ ไปรอบ ๆ งาน พร้อม ๆ กับตะโกนว่า…
“พระเจริญวิศวกรรม เป็นหลักนำวิศวกร ช่วยชาติให้ถาวร วิศวกรจงเจริญ”

คุณพระเจริญฯ ท่านตัวใหญ่ เราก็กลัวท่านจะตก แต่ท่านก็ไม่ได้ว่ากระไร ปล่อยให้พวกเราแบกท่านไปรอบ ๆ งาน การรับน้องจะเป็นงานที่สนุกมาก อาจจะเพราะไม่มีผู้หญิง ก็แสดงความเป็นผู้ชายกันเต็มที่ ช่วงหลัง ๆ ถึงได้มีนิสิตหญิงมาเรียนมากขึ้น…

กิจกรรมในขณะนั้นนอกจากรับน้อง ก็มีแข่งกีฬา ผมได้รับหน้าที่เป็นปฏิคม จัดนิสิตไปเที่ยวบางปู จัดเต้นรำ ก็โดนค่อนขอดนิดหน่อยว่าเป็นนิสิตแต่จัดเต้นรำ ซึ่งเป็นงานของผู้ใหญ่ แล้วผมก็จัดแข่งขันว่ายน้ำ แต่คนที่ไม่ได้ลงแข่งจะแต่งชุดว่ายน้ำมาก็ได้ จัดออกร้านขายของ ก็เป็นเรื่องสนุกสนานกัน ถือเป็นเรื่องล้ำสมัยมากในสมัยนั้น

ส่วนเรื่องการเรียนการสอนก็เรียนยาก ผมไม่ใช่คนที่ได้คะแนนเป็นอันดับต้น ๆ ก็สอบผ่านไปกับเขาได้ คุณพระเจริญฯ ท่านเคยกล่าวว่า “พวกคุณต้องรู้จักเรียน… การเรียนรู้ที่แท้จริงอยู่ที่การทำงาน คุณต้องรู้จักนำความรู้ไปปรับใช้ เมื่อคุณทำงานก็ต้องไปหาความรู้เพิ่มเติม” สิ่งเหล่านี้ผมได้จากคุณพระเจริญฯ ถึงแม้ผมจะเรียนไม่เก่ง แต่ก็ได้แนวคิดหลาย ๆ อย่างจากการเป็นนิสิตวิศวฯ…

ในสมัยนั้นนิสิตที่จะเรียนจบใน 4 ปี มีน้อยมาก รุ่นผมตอนสอบเข้าเกือบ ๆ 200 คน เรียนจบประมาณ 60 คน บางคนก็ถูกส่งไปเป็นทหาร บางคนก็ไปเป็นเสรีไทย พอกลับมาก็เรียนไม่ต่อเนื่อง ตกกันเยอะมาก บางคนเรียนเก่งแต่ไม่ชอบเข้าเรียนก็ตกหรือต้องเปลี่ยนอาชีพก็มี ที่รู้จักกันดีก็ คุณอาจินต์ ปัญจพรรค์ เรียนรุ่นเดียวกันแต่เขาเรียนไม่จบ คนที่เรียนไม่จบนี่ไม่ใช่ว่าเรียนไม่เก่งแต่อาจจะหลงระเริงกับการทำกิจกรรมอื่น ก็เลยสอบตก

ชีวิตตอนเป็นนิสิตก็มีแต่เรื่องสนุกสนาน แต่เหตุการณ์ที่ประทับใจเกิดขึ้นตอนจบไปแล้ว แต่ก็ยังกลับมาที่คณะ เพราะเพื่อน ๆ ยังไม่จบหลายคน เวลาคณะวิศวฯ มีปัญหาก็จะไปช่วยไกล่เกลี่ย คณะวิศวฯ ของเรามีข้อดีคือ เมื่อทำผิดก็จะรับว่าทำผิด ก็ให้ไปขอโทษเขาก็คืนดีกันได้

มีเหตุการณ์หนึ่งที่ถือว่าร้ายแรงพอสมควร …กว่าจะไกล่เกลี่ยได้ก็ต้องพูดคุยกันนาน…

มีอยู่ครั้งหนึ่ง เป็นพิธีรับน้อง คณะบัญชีเขาก็แห่ธงไปตามคณะต่าง ๆ พอผ่านมาทางคณะวิศวฯ มีใครไม่ทราบไปฉีกธงเขาซึ่งถือเป็นเรื่องร้ายแรงทีเดียว ไม่มีใครรับว่าเป็นคนทำผมก็เลยบอกแก่น้อง ๆ ว่า สิ่งที่น้อง ๆ ผิดคือ เมื่อมีแขกผ่านบ้านเรา แล้วเราไม่ดูแลความปลอดภัยของเขา ปล่อยให้มีคนมาฉีกธงของเขา เพราะฉะนั้นเราต้องรับผิดชอบ เราไม่ได้รับว่าฉีกธงแต่ยอมรับว่าเราไม่ดูแลให้ดี ปล่อยให้มีคนมาฉีกธงของเขาในบ้านเรา ต้องไปขอโทษเขา …

ในครั้งแรกคณะบัญชีก็จะไม่ยอม ก็ไกล่เกลี่ยว่าถ้าเดินขบวนต่อทั้ง ๆ ที่ธงถูกฉีกแบบนั้นจะทำให้ได้รับความเห็นใจจากคนทั้งมหาวิทยาลัย คณะบัญชีถึงได้ยอม เป็นเหตุการณ์ที่ยังอยู่ในความทรงจำของผมมาตลอด

ผมเองถึงแม้จะจบไปแล้วก็ยังมีแวะเวียนมาที่คณะอยู่เรื่อย ๆ ได้ทำงานกับสมาคมนิสิตเก่าวิศวฯ เมื่อก่อนบริเวณตรงข้ามตึก 3 จะเป็นห้องบิลเลียด พวกเราก็ชอบไปอยู่ที่นั่น บางครั้งมีปัญหากันบ้างก็ไกล่เกลี่ยกันไป อาจจะเพราะเกรงใจกัน คุยกันแบบตรงไปตรงมาทำให้แก้ปัญหาได้ในหลาย ๆ เรื่อง

เมื่อก่อนนั้นงานวิศวส่วนใหญ่จะต้องไปทำงานต่างจังหวัด เวลาไปทำงานในจังหวัดไหนก็แล้วแต่ ก็ได้พี่ ๆ ที่ไปอยู่ก่อนแล้วช่วยดูแล ช่วยสอนการวางตัว การทำงานร่วมกับคนหมู่มาก การทำงานร่วมกับเพื่อนร่วมงาน คนที่ทำงานกับเราด้วยตำแหน่งอาจจะน้อยกว่าเรา แต่เขามีประสบการณ์มากกว่า ดังนั้น ถ้าอะไรที่เราไม่รู้ก็ถามเขาได้ อะไรที่ไม่รู้ก็ต้องบอกว่าไม่รู้ …

การทำงานที่ต่างจังหวัด ต้องไปคลุกคลีกับคนงาน ทำให้ทราบว่าเพราะอะไรพี่ ๆ ถึงให้เราหัดดื่มเหล้า คนต่างจังหวัดนั้นพอทำงานเสร็จก็ชอบดื่มเหล้า ถ้าใครดื่มเก่งก็ได้รับความนับถือ การดื่มเหล้าถือเป็นการเข้าสังคมของคนต่างจังหวัดนั่นเอง

ในเวลานี้วิศวกรคนไทยมีปัญหาหลายด้านที่ต้องร่วมมือกันแก้ไข โดยเฉพาะการที่ไม่สามารถเซ็นรับรองงานได้ ต้องให้วิศวกรต่างชาติมาเซ็น ทั้งที่เป็นนงานที่เราทำมากับมือ และวิศวกรไทยบางคนก็เก่งกว่าต่างชาติด้วยซ้ำไป… แต่เมื่อกฎระเบียบกำหนดไว้แบบนั้นก็ต้องดำเนินการตามนั้น เลยกลายเป็นการกีดกันความสามารถ ตัดโอกาสก้าวหน้าของวิศวกรคนไทย

การแก้ปัญหานี้ต้องร่วมมือกันในหลาย ๆ องค์กร และต้องเพิ่มประสิทธิภาพของสถาบันการศึกษา เพิ่มมาตรฐานให้เป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ เป็นที่เชื่อถือของรัฐบาลและประชาชน ต้องเป็นตัวของตัวเอง หากจำเป็นต้องมีปัญหาหรือขัดแย้งกับผู้มีอำนาจก็ต้องทำไม่เป็นเครื่องมือของใคร มีความซื่อสัตย์ มีจรรยาบรรณของความเป็นวิศวกรที่ต้องคำนึงถึงส่วนรวมมากกว่าสิ่งที่ตนเองจะได้ ต้องภูมิใจในเกียรติของเรา …

พวกเราต้องร่วมมือกันสร้างความแข็งแกร่งให้สถาบันเกี่ยวกับวิศวกร ทั้ง วสท. และสภาวิศวกร เมื่อใดที่พวกเราให้ความเห็นหรือเข้าไปมีบทบาทในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับวิศวกรก็ได้รับความเชื่อถือ ได้รับการยอมรับ …

จะต้องมีเหตุการณ์ที่ประชาชนหรือองค์กรต่าง ๆ ต้องการคำแนะนำหรือชี้แนะจากวิศวกร เขาต้องคิดถึงเราก่อน ถ้าประชาชนรู้สึกว่ามีที่พึ่งก็จะทำให้เกิดความมั่นใจ ความขัดแย้งก็จะหมดไปด้วย

สำหรับคณะวิศวฯ จุฬาฯ ที่สถาปนาครบ 100 ปี ใน พ.ศ. 2556 หวังว่าคณะจะมีบทบาทในการสร้างความเข้มแข็งให้แก่วิศวกรของไทย ต้องสนับสนุนให้มีการศึกษาวิจัยให้มากขึ้น การศึกษาวิจัยของเราก็ไม่จำเป็นจะต้องเป็นเรื่องที่ยิ่งใหญ่มากมาย หรือต้องเกี่ยวข้องกับคนทั้งโลก แต่เป็นงานวิจัยที่สร้างประโยชน์ให้แก่ประเทศ ให้แก่กลุ่มคนที่เกี่ยวข้องก็เพียงพอแล้ว

การศึกษาวิจัยในมหาวิทยาลัยนั้น นอกจากจะสร้างผลงานให้แก่คณะ ให้แก่ทีมงานแล้ว ยังช่วยให้อาจารย์ไม่ต้องไปรับงานพิเศษภายนอก เพราะมีรายได้ที่เพียงพอ เมื่อไม่ต้องกังวลในเรื่องอื่นๆ ก็สามารถทุ่มเทให้แก่ศิษย์ได้อย่างเต็มที่ … เมื่ออาจารย์ดูแลใกล้ชิด และศิษย์มีความตั้งใจจริง คุณภาพของบัณฑิตที่จบไปก็จะดีขึ้น แสดงถึงศักยภาพของคณะอีกทางหนึ่ง